ถาม : กรณีบริษัทถูกเวนคืนที่ดินที่มีไว้ในการประกอบกิจการ ตามพระราชบัญญัติเวนคืนอสังหาริมทรัพย์ พ.ศ.2530 ต้องเสียภาษีธุรกิจเฉพาะหรือไม่
ตอบ : ไม่ต้องเสียภาษีธุรกิจเฉพาะ เพราะการถูกเวนคืนที่ดินไม่ใช่การโอนโดยเจตนาหรือเพื่อประโยชน์ในกิจการของบริษัท แต่เป็นการโอนเนื่องจากมีพระราชกฤษฎีกาออกมากำหนดให้ที่ดินที่โอนนั้นอยู่ในบริเวณที่ที่จะเวนคืน ดังนั้น การที่บริษัทยอมตกลงโอนที่ดินภายใต้สภาพบังคับเช่นนี้ จึงไม่เป็นการขายอสังหาริมทรัพย์ที่เป็นทางการค้าหรือหากำไรอันจะอยู่ในบังคับต้องเสียภาษีธุรกิจเฉพาะตามมาตรา 91/2 (6) แห่งประมวลรัษฎากร ประกอบกับมาตรา 4 แห่งพระราชกฤษฎีกาออกตามความในประมวลรัษฎากร ว่าด้วยการขายอสังหาริมทรัพย์เป็นทางการค้าหรือหากำไร (ฉบับที่ 342) พ.ศ. 2541
คำพิพากษาฎีกาที่ 6693/2559 การที่โจทก์ซึ่งเป็นนิติบุคคลโอนที่ดินให้กรุงเทพมหานคร ตามพระราชบัญญัติเวนคืนอสังหาริมทรัพย์ พ.ศ.2530 ถือเป็นการขายอสังหาริมทรัพย์ตามประมวลรัษฎากรมาตรา 91/1 (4) แต่ไม่ต้องเสียภาษีธุรกิจเฉพาะ เนื่องจากที่ดินและอาคารที่พิพาทไม่ได้มีไว้เพื่อขาย แต่มีไว้เพื่อประกอบกิจการเป็นที่ตั้งอาคารสำนักงานของโจทก์ ประกอบกับการที่โจทก์ต้องโอนทรัพย์ก็เนื่องจากมีพระราชกฤษฎีกาออกมากำหนดให้ที่ดินที่โอนนั้นอยู่ในบริเวณที่ที่จะเวนคืน ซึ่งหากโจทก์ไม่ตกลงกับเจ้าหน้าที่ก็ต้องถูกเวนคืน ดังนั้น การที่โจทก์ยอมตกลงโอนที่ดินภายใต้สภาพบังคับเช่นนี้ ย่อมไม่ใช่การโอนโดยเจตนาหรือเพื่อประโยชน์ในกิจการของโจทก์ จึงไม่ถือเป็นการขายอสังหาริมทรัพย์เป็นทางค้าหรือหากำไร ตามประมวลรัษฎากรมาตรา 91/2 (6) ประกอบกับมาตรา 4 แห่งพระราชกฤษฎีกาออกตามความในประมวลรัษฎากร ว่าด้วยการขายอสังหาริมทรัพย์เป็นทางการค้าหรือหากำไร (ฉบับที่ 342) พ.ศ. 2541
หมายเหตุ : เดิม พระราชกฤษฎีกาออกตามความในประมวลรัษฎากร ว่าด้วยการขายอสังหาริมทรัพย์เป็นทางการค้าหรือหากำไร (ฉบับที่ 244) พ.ศ. 2534 มิได้บัญญัติให้การขายหรือการถูกเวนคืนที่ดินตามกฎหมายว่าด้วยการเวนคืนอสังหาริมทรัพย์นั้น ได้รับการยกเว้นให้ไม่ต้องเสียภาษีธุรกิจเฉพาะ อย่างไรก็ดี แม้จะยังไม่มีการประกาศใช้พระราชกฤษฎีกาออกตามความในประมวลรัษฎากร ว่าด้วยการขายอสังหาริมทรัพย์เป็นทางการค้าหรือหากำไร (ฉบับที่ 342) พ.ศ. 2541 อันเป็นฉบับที่ใช้บังคับในปัจจุบัน แต่หากพิจารณาจากคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 5941/2552 ศาลฎีกาก็ยังคงวินิจฉัยไปในลักษณะเช่นเดียวกันว่า การถูกเวนคืนที่ดินถือเป็นการโอนที่ดินโดยไม่สมัครใจ ดังนั้น เมื่อผู้โอนไม่ได้มีเจตนาที่จะโอน จึงไม่เข้าลักษณะเป็นการขายอสังหาริมทรัพย์ที่มีไว้ในการประกอบกิจการ และไม่อยู่ในบังคับต้องเสียภาษีธุรกิจเฉพาะตามมาตรา 91/2 (6) แห่งประมวลรัษฎากร
